04 marca 2010 godzina:9.44(Czytań: 1433)
:: Skarby Podkarpackie, po polski i po s?owacku ::
- Rozpoczynamy dwuletni? przygod? z Programem Wspó?pracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika S?owacka 2007-2013. Dzi?ki dotacji do projektu „Turystyka bez granic…” b?dziemy mogli drukowa? kolejno 13 numerów naszego dwumiesi?cznika, i to ju? w nak?adzie 2000 egzemplarzy – mówi Krzysztof Zieli?ski, redaktor naczelny wydawnictwa. - Wracamy tak?e do dawnej formu?y „Skarbów”, grubego wydawnictwa wype?nionego blisko 20 tekstami, „udekorowanymi” w sumie prawie 100 zdj??. A lektura przed nami - przednia.
W ramach projektu ukaza?y si? ju? dwa bezp?atne numery „Skarbów Podkarpackich”. Wewn?trz ka?dego z nich polskim tekstom towarzysz? s?owackie skrócone t?umaczenia. „Skarby” b?dzie mo?na znale?? i przeczyta? tak?e u naszych po?udniowych s?siadów. Ka?dy numer ko?czy tak?e s?owacki temat zwi?zany z zabytkami i atrakcjami turystycznymi.
Numer 4 „Skarbów Podkarpackich” rozpoczyna si? podró?? do ma?omiasteczkowej rzeczywisto?ci, podnosz?c problem kilkudziesi?ciu miejscowo?ci na terenie Podkarpacia, których przestrze? historyczna plasowa?a kiedy? do rangi miast.
Zniszczenia powsta?e w wyniku najazdów, po?arów i rozbiórek zmiot?y z powierzchni Podkarpacia setki ko?cio?ów, zamków, pa?aców, dworów, ca?e wsie. Przez lup? „historycznego” detektywa ?ledzimy losy niezachowanego gotycko-renesansowego zamku w Rymanowie. Pokazuje, jak drog? dedukcji i bada? archiwalnych mo?na odtworzy? histori? i wygl?d wspania?ego niegdy? zabytku. Posi?kuj?c si? tak?e zachowanymi prawdziwym cudem fotografiami, przedstawia dzieje niezachowanego drewnianego dworu w Temeszowie (gmina Dydnia) na nieistniej?cej ju? wyspie.
Na terenie województwa mamy zarówno zabytki ju? mocno wypromowane, jak i „skarby” znane tylko regionalistom. Przyk?adem odkrywania tych zapomnianych zabytków i wype?niaj?cych je dzie? sztuki jest tekst o ko?ciele i klasztorze kapucynów w S?dziszowie Ma?opolskim. Dzi?ki odkryciu jednej z tych wiekowych fotografii powsta? tekst, który jest podró?? w czasie do przedwojennej wsi Bonarówka.
Numer ko?czy opowie?? o najwi?kszym zamku ?rodkowej Europy – Spiskim Hradzie na S?owacji.
Numer 5 „Skarbów Podkarpackich” zaczyna tekst o rzeszowskim z?otnictwie. To rzadko?? w Polsce, gdy mo?emy przypisa? XVII-wiecznemu jubilerowi zachowane kosztowne precjoza. To sukces, gdy uda?o si? srebrny pacyfika? chroniony w klasztornym skarbcu w Le?ajsku po??czy? z osob? rzeszowskiego z?otnika Wawrzy?ca Kasprowicza.
Kolejna wyprawa w przesz?o?? to opowie?? o losach rodowej siedziby Tarnowskich na Dzikowie, dzisiejszym Tarnobrzegu. Opowie?? o zmiennych losach pa?acu wype?nionego zbiorami gromadzonymi przez wieki. Dziejach znaczonych po?arami, przebudowami, zaniedbaniem i chyba pozytywnym ko?cem, o czym ?wiadcz? prowadzone tam prace. I kolejny skok w czasie, ale tym razem tylko do II wojny ?wiatowej, w czasie której rze?biarz Zbigniew Jan Krygowski stworzy? w Kraczkowej niezwyk?y drewniany o?tarz. Przez lata tajemnica tego dzie?a znana by?a nielicznym i przetrwa?a okres i nawa?y hitlerowskiej i zniewolenia PRL-u.
W tym numerze rozpoczyna si? kolejny cykl - Kartografia, prezentuj?cy zachowane mapy sprzed 300 lat. Znany na Podkarpaciu globtroter opiosuje kolejna wypraw? kajakow? po jednym ze szlaków wodnych naszego województwa. Tym razem sp?yw rzek? Mleczka, rzek? o dwóch ?ród?ach.
Nie mog?o zabrakn?? tekstów o pracach konserwatorskich: pierwszy to pokaz jak uszkodzona kamienna chrzcielnica z ko?cio?a w Gogo?owie mo?e sta? si? interesuj?cym dzie?em sztuki, drugi to opowie?? o ods?anianiu ?redniowiecznej historii fary rzeszowskiej i jej powtórnej regotycyzacji.
O ochronie zabytków nigdy do??, dlatego te? do g?osu nale?y dopu?ci? fachowca-policjanta, który przypomina o ostatnich kradzie?ach dzie? sztuki i publikuje podstawowy zestaw rad jak zabezpieczy? cenne obiekty.
„Skarby” odkurzaj? z ludzkiej niepami?ci obiekty zapomniane. Warto wi?c przeczyta? teksty i zdj?cia o rzeszowskim pa?acu J?drzejowiczów oraz o drewnianej ?wi?tyni w Soninie ko?o ?a?cuta z wyj?tkowym zespo?em o?tarzy. A na koniec koniecznie lektura o s?owackim Bardiowie - mie?cie pe?nym historii, który jest tak blisko naszej po?udniowej granicy.
Bezp?atne numery „Skarbów Podkarpackich” dost?pne s? w siedzibie Stowarzyszenia Pro Carpathia w Rzeszowie, przy ul. Ga??zowskiego 6/317.
Wydrukuj tekst
